- Contextbewustzijn tilt AI-assistenten naar een hoger niveau
- Meta’s AI-gestuurde slimme bril verandert hoe je de wereld ziet
- Maakt de Ai Pin van Humane onze smartphones straks overbodig?
- Deze AI kan voorspellen wanneer je doodgaat
- Het risico van AI-manipulatie
Hoe zou jij je voelen als al je beslissingen, interacties en gedachten op subtiele wijze door een altijd aanwezig AI-maatje werden beïnvloed? En nee, dit is geen futuristische fantasie, maar sneller realiteit dan je zou denken. In de nabije toekomst zijn AI-assistenten betrokken bij alles dat we doen. Ze bemoeien zich met aankoopbeslissingen, sociale interacties en nog veel meer. Deze samensmelting van menselijke en kunstmatige intelligentie, ook wel ‘augmented mentality’ genoemd, is de volgende belangrijke stap in de ontwikkeling van AI en onze relatie met technologie. Stel je een AI voor die niet alleen alles over je voorkeuren weet, maar ook op je behoeften anticipeert en realtime advies geeft — alsof je beste vriend(in) altijd bij je is.
Terwijl je langs de bakker loopt kan deze assistent bijvoorbeeld voorstellen om die taart te kopen die je partner zo lekker vindt. De assistent kan tijdens een werkpresentatie ook een aantal interessante feitjes in je oor fluisteren om toe te voegen. Dit digitale maatje is er natuurlijk ook op allerlei andere momenten, bijvoorbeeld wanneer je moet kiezen tussen een gezonde maaltijd of je ‘guilty pleasure’. Voor sommigen is het vooruitzicht van zo’n soort partnerschap zeer interessant: een kans om onze mentale vermogens verder te ontwikkelen dan we ons ooit hadden kunnen voorstellen. Voor anderen is het idee van een AI die 24/7 ongehinderd toegang heeft tot ons leven enorm verontrustend. In dit artikel kijken we naar de complexiteit van deze nieuwe ontwikkelingen en wegen we de belofte van een ‘tech-enhanced’ leven af tegen de risico’s van deze haast extreme afhankelijkheid van digitale assistenten. Ook worden we geconfronteerd met de vraag of augmented mentality echt de sleutel is waarmee we ons volledige potentieel kunnen ontsluiten — of betekent het dat we ons langzaam maar zeker steeds meer door machines laten regeren?
“Tegen het eind van 2024 is het gebruik van AI-assistenten om documenten te creëren of informatie te rangschikken net zo gewoon als het gebruik van een spelling- of grammaticacontrole”.
Chris Anley, hoofdwetenschapper bij NCC Group
Contextbewustzijn tilt AI-assistenten naar een hoger niveau
Bij het woord AI-assistent denken we meestal aan eenvoudige, spraakgestuurde tools als Siri of Alexa. Deze vroege versies van conversationele AI-technologie hadden zeer beperkte mogelijkheden waardoor ze eigenlijk alleen eenvoudige opdrachten konden uitvoeren. Maar daar komt binnenkort verandering in. De volgende generatie AI-assistenten hebben namelijk ‘context awareness’, een geavanceerde functionaliteit waarmee ze onze directe omgeving kunnen begrijpen en erop kunnen reageren. Door middel van sensoren, microfoons en camera’s in draagbare apparaten kunnen deze AI-assistenten van de toekomst ons realtime en relevante informatie geven die perfect aansluit bij alles dat we zien, horen en doen.
Wil je weten waar de schoenen van de vrouw naast je gekocht zijn maar durf je het niet te vragen? Komt iemand je bekend voor maar ben je zijn of haar naam vergeten? Wil je iets lekkers voor je partner koken maar heb je geen idee wat je met de ingrediënten in je koelkast moet doen? Geen zorgen, je AI-assistent kan het je allemaal vertellen — en nog veel meer. “Tegen het eind van 2024 is het gebruik van AI-assistenten om documenten te creëren of informatie te rangschikken net zo gewoon als het gebruik van een spelling- of grammaticacontrole”, zegt Chris Anley, hoofdwetenschapper bij NCC Group.
Dit niveau van support, dat in de toekomst vloeiend in onze cognitieve processen geïntegreerd is, zal volgens de experts eerder als een soort aangeboren cognitieve uitbreiding voelen — een soort superkracht — dan een extern hulpmiddel. Maar het concept van een systeem dat altijd aanstaat en altijd meekijkt en meeluistert zorgt tegelijkertijd voor rode vlaggen, vooral als het gaat om onze privacy en persoonlijke vrijheid. Naarmate deze apparaten steeds meer in ons leven worden geïntegreerd, is het dus van essentieel belang dat we solide veiligheidsmaatregelen treffen om onze ‘personal space’ te beschermen en de controle te houden over hoe we met deze technologie omgaan — en in hoeverre we ons door deze technologie laten beïnvloeden.
Meta’s AI-gestuurde slimme bril verandert hoe je de wereld ziet
De integratie van AI-technologie in consumentenproducten is de afgelopen jaren aanzienlijk versneld. Dit blijkt uit het feit dat steeds meer bedrijven experimenteren met wearables waarin camera’s, microfoons en bewegingssensoren verwerkt zijn. Hiermee kunnen deze wearables contextbewuste hulp bieden bij de dagelijkse activiteiten van de gebruiker. Zo zijn brillen — omdat ze op ooghoogte zitten — de wearable bij uitstek gebleken om sensoren te integreren. Op deze manier kan de AI namelijk alles ‘zien’ en ‘horen’ wat je doet. Een van de bedrijven die hier al druk mee bezig is, is Meta. Samen met Ray-Ban ontwikkelt de techgigant een slimme, AI-gestuurde bril die onze interactie met de wereld om ons heen voor altijd zou kunnen veranderen.
Aan de buitenkant lijken het gewoon Ray-Bans, met de tijdloze esthetiek waar het merk wereldberoemd om is geworden. Maar daar houden de overeenkomsten op. Deze nieuwe bril is namelijk ook uitgerust met allerlei slimme functies. Zo kun je bijvoorbeeld foto’s en video’s maken, audio afspelen en naar sociale netwerken streamen, allemaal dankzij de geïntegreerde 12-megapixelcamera’s. Maar er is meer. De meest intrigerende functie is waarschijnlijk de integratie van Meta’s AI, waarmee je direct antwoord krijgt op je vragen. Zo kun je de AI bijvoorbeeld vragen om het gebouw waar je naar kijkt te identificeren of je te vertellen welke ingrediënten er in je maaltijd zitten. Maar hoe werkt dit allemaal precies?
Om de AI te starten, zeg je eerst ‘Hey Meta, kijk hier eens naar’ en vervolgens stel je een vraag. Dan maakt de AI een foto van waar je naar kijkt, waarna generatieve AI de foto analyseert en de elementen die erin voorkomen identificeert. Er zijn ook een paar andere handige functionaliteiten die verder gaan dan alleen het identificeren van elementen in een foto. Zo kun je de AI vragen om te kijken naar wat je op dat moment aan hebt en kledingstukken voor te stellen die de look compleet maken. En Meta is niet van plan om het daarbij te laten. “Op dit moment moet je de bril — vanuit een poweroogpunt — activeren”, vertelt Andrew Bosworth, CEO van Meta. “Maar uiteindelijk krijgen we sensoren die weinig vermogen nodig hebben. Die detecteren dan een gebeurtenis en die triggert vervolgens een bewustzijn waardoor de AI geactiveerd wordt. Dat is echt de droom, het uiteindelijke doel, waar we naartoe werken”.
“Iedereen is nu nieuwsgierig naar AI en wil heel graag weten hoe het ons leven gaat veranderen. Wij bieden als eerste de mogelijkheid om AI overal mee naartoe te nemen”.
Bethany Bongiorno, de CEO van Humane
Maakt de Ai Pin van Humane onze smartphones straks overbodig?
Terwijl Meta zich richt op brillen, is de in San Francisco gevestigde startup Humane een iets andere richting ingeslagen. Het bedrijf heeft namelijk een soort speld of broche, de Ai Pin, ontwikkeld met camera’s en microfoons, waarmee het objecten in zijn omgeving kan identificeren. De Ai Pin doet denken aan de iconische communicatiebadges van Star Trek en is een klein, vierkant apparaatje dat je op je shirt, kraag of een ander deel van je kleding bevestigt. Het wordt aangedreven door het nieuwe Cosmos-besturingssysteem en beschikt over een digitale assistent die is gebouwd op de generatieve AI-technologie van OpenAI. Hierdoor kan het apparaatje enorm veel verschillende taken uitvoeren, zoals tekstberichten verzenden, bellen, foto’s maken, muziek afspelen en zelfs gesprekken in realtime van de ene taal naar de andere vertalen. Bijna alles dat je ook met een smartphone kunt doen.
Betekent dit dat de Ai Pin onze smartphones op een dag overbodig zou kunnen maken? De makers lijken dat zeker te denken. Het apparaat wordt geactiveerd door een simpele tik of spraakopdracht. Bovendien kan het een interactieve interface op verschillende oppervlakken projecteren, zoals je handpalm of een tafel. “Iedereen is nu nieuwsgierig naar AI en wil heel graag weten hoe het ons leven gaat veranderen”, zegt Humane CEO Bethany Bongiorno. “Wij bieden als eerste de mogelijkheid om AI overal mee naartoe te nemen. En de feedback vertelt ons dat iedereen, uit elke leeftijdsgroep en waar dan ook ter wereld, het kan gebruiken”. Naar verwacht komt het apparaat in maart 2024 voor $699 op de markt. Daarbij komt nog een maandabonnement van $24 voor draadloze bundels.
Een ander toestel dat uiteindelijk de smartphone zou kunnen vervangen is de Rabbit R1. Het apparaat werd op CES 2024 onthuld, heeft een 2,88-inch touchscreen en een roterende camera waarmee je foto’s en video’s kunt maken. Je bedient het apparaat door de zijknop ingedrukt te houden en vervolgens een eenvoudige spraakopdracht te geven. Zo kun je de Rabbit R1 vragen muziek af te spelen, een taxi te bellen, afhaalmaaltijden te bestellen, tekstberichten te verzenden en te bellen. Hoewel dit misschien niet heel indrukwekkend klinkt, onderscheidt het apparaat zich van soortgelijke devices door de manier waarop het taken uitvoert. Zo worden andere apparaten in deze categorie door LLMs (large language models) aangestuurd, maar de Rabbit R1 is gebaseerd op LAMs (large action models). Dit zijn algoritmen die allerlei menselijke handelingen in verschillende computertoepassingen kunnen begrijpen en nabootsen. Als je het apparaat bijvoorbeeld vraagt een nummer op Spotify af te spelen, maakt het automatisch verbinding met de dienst, zoekt het naar het nummer en speelt het dit via de luidspreker van het apparaat af. En je hoeft daarvoor niet eens de Spotify app te installeren. Je kunt je Spotify-account namelijk via de online portal van Rabbit koppelen, waarna het apparaat het overneemt. Hetzelfde proces kan op vrijwel elke andere applicatie worden toegepast, waardoor je al je apps en services via één enkele interface kunt beheren.
Deze AI kan voorspellen wanneer je doodgaat
Er zullen maar weinig mensen zijn die niet enthousiast worden van het concept van een AI-assistent die op al je behoeften anticipeert en je overal mee helpt. Maar wat als diezelfde AI ook precies zou kunnen voorspellen wanneer je komt te overlijden? Zou je zo’n assistent dan nog steeds een goed idee vinden? Een team van onderzoekers van DTU, ITU, de Universiteit van Kopenhagen en Northeastern University heeft een AI-model ontwikkeld dat toekomstige gebeurtenissen in iemands leven nauwkeurig kan voorspellen — zoals wanneer je doodgaat — door gebeurtenissen uit het verleden te analyseren. Het nieuwe AI-model, genaamd life2vec, is gebaseerd op technologie die vergelijkbaar is met die ChatGPT aanstuurt en is met gezondheids- en arbeidsmarktgegevens van meer dan 6 miljoen mensen getraind. “We hebben het model gebruikt om een fundamentele vraag te beantwoorden: in hoeverre kunnen we, op basis van gebeurtenissen en omstandigheden uit je verleden, voorspellen wat er in jouw toekomst gebeurt?” legt professor Sune Lehmann, onderzoeker bij DTU, uit. “Wat wetenschappelijk gezien zeer interessant voor ons is, is niet zozeer de voorspelling zelf, maar de aspecten van de gegevens waarmee het model zulke nauwkeurige antwoorden kan geven”.
Volgens de onderzoekers kwamen de reacties van life2vec redelijk overeen met de bevindingen van de sociale wetenschappen. Zo behoorden leiderschapsposities en hogere inkomensniveaus bijvoorbeeld tot de kenmerken die volgens het model indicatief waren voor een lager sterfterisico. En als je een man bent en/of geestelijke gezondheidsproblemen hebt, heb je juist een hoger risico om vroegtijdig te overlijden. “Je kunt een mensenleven beschouwen als een lange aaneenschakeling van gebeurtenissen, vergelijkbaar met hoe een zin uit een reeks woorden bestaat”, voegt Lehmann toe. “Voor dit soort taken worden meestal transformatormodellen in AI gebruikt, maar voor onze experimenten gebruiken we ze om te analyseren wat wij levenssequenties noemen; gebeurtenissen die in het mensenleven zijn gebeurd”. Nadenken over de complexiteit van levenssequenties stimuleert bovendien introspectie; kennis over onze eigen sterfelijkheid leidt automatisch tot zelfonderzoek. Hoe zou deze wetenschap onze perceptie van onze levensreis beïnvloeden? Zouden we hierdoor onze prioriteiten en keuzes in het leven opnieuw evalueren?
“AI is een wereldwijde uitdaging waar een wereldwijde respons op moet komen. En hoewel AI eindeloze mogelijkheden biedt, moeten we ervoor zorgen dat we AI-praktijken op verantwoorde manier — en met cyberveiligheid in het achterhoofd — implementeren”.
Sian John, hoofd technologie bij NCC Group
Het risico van AI-manipulatie
Hoewel contextbewuste AI-assistenten allerlei voordelen kunnen bieden, roept het gebruik ervan ook een aantal serieuze ethische vraagstukken op. Het belangrijkste daarvan is dat de technologie kan worden gebruikt om ons te manipuleren. Zonder toezicht zouden deze AI-systemen al snel ingezet kunnen worden om de belangen van bedrijven te vertegenwoordigen. Zo zouden ze reclameboodschappen in ons dagelijks leven kunnen ‘infiltreren’, en onze beslissingen en gedrag door middel van slimme suggesties ongemerkt — maar doelbewust — kunnen beïnvloeden. Beleidsmakers hebben deze zeer reële mogelijkheid tot nu toe grotendeels genegeerd, wat een grove nalatigheid is, vooral omdat de populariteit van deze technologie de afgelopen jaren enorm is toegenomen. “AI wordt op manieren ingezet die invloed hebben op alle aspecten van ons leven. Als dit niet goed gecontroleerd wordt kan dat aanzienlijke risico’s met zich meebrengen”, zegt Sian John, chief technology officer bij NCC Group. “AI is een wereldwijde uitdaging waar een wereldwijde respons op moet komen. En hoewel AI eindeloze mogelijkheden biedt, moeten we ervoor zorgen dat we AI-praktijken op verantwoorde manier — en met cyberveiligheid in het achterhoofd — implementeren”.
Sommige mensen zullen waarschijnlijk proberen aan de invloed van AI te ontsnappen door er gewoon geen gebruik van te maken. Hierdoor lopen ze echter wel het risico dat ze een enorme sociale en professionele achterstand krijgen, vooral wanneer de technologie op grotere schaal wordt toegepast. En daar gaan we natuurlijk wel naartoe. Anderen krijgen deze keuze misschien niet eens, omdat ze zich dat financieel niet kunnen veroorloven. Daardoor zou een nieuwe sociale orde kunnen ontstaan waarin sommige mensen hun mentale en sociale capaciteiten door middel van AI kunnen uitbreiden, terwijl andere — die deze mogelijkheid niet hebben — als het ware naar de rand van de samenleving worden gedegradeerd.
“Technologie-toezichthouders slagen er vaak niet in het publiek te beschermen. Dit komt doordat ze zich op de bekende gevaren richten in plaats van op de nieuwe. Een goed voorbeeld hiervan is social media, waar toezichthouders beïnvloedingscampagnes op deze platforms [d.w.z. reclame] beschouwden als vergelijkbaar met traditionele print-, televisie- en radioreclame. Wat ze niet beseften is dat social media gerichte beïnvloeding mogelijk maakt, wat een totaal nieuw gevaar vormt en bijdraagt aan de polarisatie van de samenleving”, zegt Louis Rosenberg, de CEO van Unanimous AI. “Ja, het feit dat AI-tools het veel makkelijker hebben gemaakt om nepfoto’s, nep-audiofragmenten, nep-video’s en nep-documenten te maken dan ooit tevoren is een probleem. Maar dit is geen nieuw probleem. Het nieuwe probleem — of eigenlijk, gevaar — is dat je mensen met generatieve AI op allerlei nieuwe manieren kunt beïnvloeden. Denk bijvoorbeeld aan interactieve gesprekken, waarbij chatbots, voicebots en binnenkort ook fotorealistische videobots ingezet (kunnen) worden om desinformatie te verspreiden. Dit doen ze door zich aan de persoonlijke interesses, waarden, politieke voorkeuren, opleidingsniveau, persoonlijkheden en spreekstijl van individuele gebruikers aan te passen”.
Een laatste overweging
Nu een toekomst waarin kunstmatige intelligentie steeds meer in ons dagelijks leven geïntegreerd wordt steeds dichterbij komt, worden veel mensen ook steeds enthousiaster over de mogelijkheden van deze technologie. Dan hebben we het over een wereld waarin AI ons uiteindelijk beter kent dan wij onszelf kennen, waardoor we wellicht betere beslissingen kunnen nemen en we gewaarschuwd worden over mogelijke problemen met onze gezondheid — nog voordat we daar zelf iets van gemerkt hebben. Maar laten we niet vergeten dat deze ontwikkelingen ook schaduwkanten hebben. Hoeveel van ons persoonlijke leven willen we bijvoorbeeld aan AI prijsgeven? En wie zorgt ervoor dat deze geavanceerde tools niet in verkeerde handen vallen? Waar we ons ook van bewust moeten zijn, is dat niet iedereen van deze technologieën zal kunnen profiteren; dat heel veel mensen er misschien juist helemaal geen gebruik van kunnen maken. We moeten ervoor waken dat de ontwikkelingen op het gebied van AI kloof tussen de ‘haves’ en de ‘have-nots’ juist niet nog veel groter maken. Het is belangrijk dat we onze ogen tijdens deze ontwikkelingen wijd open houden. We moeten zelf de regels (blijven) schrijven en zorgen dat deze veelbelovende tools het leven van iedereen verbeteren en niet in ons nadeel werken. En ook: hoe kunnen we onze menselijke maat behouden in een wereld waarin machines worden ontwikkeld om te denken en te handelen zoals wij dat doen? Wat betekent het om mens te zijn in een tijdperk waarin de technologie waarop we vertrouwen ook onze gedachten voorspelt en onze keuzes beïnvloedt?
